This website is using cookies

We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies on this website. 

Móricz Zsigmond: Flor de Abandono (Árvácska in Portuguese)

Portre of Móricz Zsigmond

Árvácska (Hungarian)

Első zsoltár

Hajnal a pusztán.
A kemény és örök nap úgy ébred az ég és a föld színén, mint az idétlen tyúk éretlen tojása. Vörös és sárga fények ömlenek át rajta, ropogva, a hajnali kék ködbe. Még nincs mész a tojáshéjban, a nap bizonytalanul elnyúlik, szinte szétfolyik; odaütött tojás a barna serpenyőben.
Kis tanya a végtelen pusztán.
Mesebeli házikó; megfeketült nádfedelét sötét moha lepi, gerincét szétrúgta a gólya meg a szélvész, vályogfala bármilyen vastag, mégis úgy hajlik, mint a pöfeteg gomba, egyszer csak ráborul a benne lakókra, de az még messze van, majd valamelyik téli viharos éjszakán.
Ma még boldog a tanya. Itt minden csak szép lehet, csak jó lehet és megelégedett. Emberállatok ősi lakhelye. Kerítés semerre, nyomasincs; minek? A legközelebbi tanya is úttalan távolságban van. Még a baromfi ellen sem kell keríteni. Kikaparnivalója nincs, ahogy a tyúk két görbe eperfáról leszáll, már megy a szomszéd tallóra kapirgálni.
Milyen jó volna itt élni, itt megnyugodni. Milyen jó volna itt gyermek lenni.
Kislány áll a mezőben, parányi csöppség a roppant ég alatt, két kicsi keze fejével az álmot dörzsöli a szemeiből, ott áll, ahogy Isten megteremtette, ott áll mezítelen a felfelé bámészkodó nap alatt.
Még a madarak is csak most ébrednek, s mindjárt vígan ficserékelnek, a kis embercsirke duzmaszkodva csak áll, csak áll. Vékony kis barna teste, mint valami kis állat, a harmat hull rá.
Semmire se gondol, azt se tudja, hogy került ki. Álmos. Mint a kismacska, de az jobban tud duruzsolni és mosakodni, a csöppség csak áll, csak áll reménytelenül, vagy van remény a pusztai harangvirágban, amint áll a hajnalban és rezegve nyílik a nap alatt?

Sovány, száraz asszony lép ki az udvarra. Hopp, a nap már fent van, két arasz magasan, s már izzó fehér gömb, bele ne nézz.
Az asszony, mintha a mező legnagyobb görögdinnyéjét nyelte volna le, furcsán lóg a köténye, takarja vele? Lopta a dinnyét? Hat gyerek nyüzsög ki a törpe ajtón a szabadba, a jó édesanya egyszerre gondozza valamennyit, gondoskodása az első percben annyi, hogy rájuk rikolt fáradt nyöszörgő hangján: erkölcsi tanítás:
– Hogy a fene ött vón meg bennetöket.
A napnak semmi más dolga, csak méri arasszal, mit csinálnak a földön az emberek.
Már az ágosfa tetejéről nézi, hogy a két nagy fiúnak a nyakában van a tarisznya; tarisznyában az ennivaló. Mennek a szőlőbe, apjukkal, a veres szemű mogorva emberrel. Aki az állatok körül cammog. Van dolog a tanyán, ahol állatok vannak, ott mindig. Az állatnak növények kellenek, a növénynek kapa, a kapa végire ember. Azért boldog a tanya, mert ott mindig mindenki le van foglalva reggeltől estig, aki akar, annak van munkája a tanyán; akinek munkája van, annak kenyere van, bora van, jókedve van, boldog.
A kisebbik négy iskolába megy. Iskolába jár már négy. A legkisebb is, akire most adja az anya az inget, a kis Rózsi lány büszkén veszi fel, jó erős vászonból van az ing, és rányomtatva pecsét van a vállán, a pecsét akkora, mint egy kisgyerektenyér, s betűk vannak beleedzve körbe-körbe. A jó édesanya még megnézi legkisebbjét az új ingben. Oly korán van, még neki sincs kedve szót szólani, csak megnézi, azt se mondja, vigyázz rá. Meg van elégedve, hogy új ingben van a lánya, mind a négy fel van már öltöztetve, mehetnek. Még csak hajnalformán van, de csak hadd menjenek, az iskola négy és fél kilométerre van a pusztán, muszáj menni, mert ha nem mennek, megbüntetik a szülőket. Milyen szép is ez, ahogy a tanya tele van élőkkel, csirkék kapirgálnak a papsajt között, kis fekete gyöngyösök mindig összebújnak, mind ugyanazt az egy szemet akarja felkapni, kacsák, libák lármáznak, odább a tehén bőgi el magát, a kis Rózsi készül az új ingben a messzi iskolába. De hátulról a tanya megül előreszűrődik a hetedik gyerek, a pucér, az állami, mert a jó édesanya csirkék és malacok mellett még egy állami gyereket is tart a maga hasznára, akiért havonta nyolc pengőt fizet neki az állam, és tavasszal meg ősszel egy-egy inget, egy pár harisnyát, egy zubbonyt, télire nagykendőt, jó erőset, gyapjúból, és egy pár gyerekbakancsot is ad. Milyen jó az az ő gyermekeinek ebbe a nehéz világba, mikor minden milyen drága. Jó minden, meg kell becsülni: „el ne szakítsd az inget, te!” Nem sok, az igaz, a naccsága köteles volna mindenből kettőt-kettőt adni, ingből, harisnyából, zubbonyból, de csak egyet ad, a másikat isten tudja hova teszi, annak adja, aki neki is ad. De próbáljon csak az ember szót emelni, hogy letromfolja: „Ne hazudjon, ott volt mind a kettő.” Meg olyan könnyen veti oda: „csak sokat beszéljen, úgy elveszem a gyereket magától…” Így a jó édesanyák csak megnyugosznak, mert igaz, jó volna, ha két darab lenne mindenikből, de ez is jó. Ahol sok gyerek van, minden legkisebbet meg kell becsülni.
A ruhátlan állami kis ideig csak nézi a nyüzsgést, készülődést, akkor elkezdi:
– Az az én ingem. Kedves anyám, az az én ingem. Kedves anyám az én ingemet teszi rá a Rózsira.
– Hallgatsz-e? Nézd csak, hogy visszagyütt, ahelyett, hogy menne munkára a kis disznó, né csak. Hol a répalevél? Fogod be a szádat?
Iskolába menő gyerekek viháncolva néznek a kis államira, aki mezítelen áll a tornácok előtt, eltorzult arccal bámult az ingére, amit már nem is igen lát, mert a kis zubbony is rajta van már Rózsin. A zubbonyt, azt nem ismeri, ahhoz még kicsi, de az inget megismerte, ég tudja miről, a pecsétről, de ki tanította meg rá, hogy a pecsét a Gyermekmenhely pecsétje, még nem lehetett elég jól kimosni.



PublisherOrisis Kiadó, Budapest
Source of the quotation5-7. p.

Flor de Abandono (Portuguese)

SALMO PRIMEIRO

Dia nascendo na puszta.
A bola do sol eterno aparece na linha que separa o céu e a terra, qual ôvo precoce de uma galinha gigante. Sua luz espalhada, entre vermelha e amarela, trespassa a bruma azulada do amanhecer. A casca ainda não se calcificou, os contornos do sol ainda são fluidos, incertos, dir-se-ia um ôvo estalado sôbre um imenso prato violáceo.
Uma pequena granja em meio à puszta infinita.
É uma casinha de conto de fadas. O telhado de palha encardida, recoberto de musgo verde-escuro, mostra-se maltratado pelas cegonhas e intempéries. As paredes de terra batida, por mais grossas que sejam, pendem como um trancudo cogumelo. Um dia irão desabar em cima dos moradores, mas êsse momento, remoto ainda, talvez não chegue senão no inverno, em uma noite de tempestade.
Hoje ainda a granja está feliz; tudo aqui só pode ser bom e bonito, os habitantes não podem deixar de estar contentes. É a morada ancestral de primitivos sêres. Nem traço de cêrca – para que serviria? O povoado mais próximo fica tão longe! Mesmo as aves, que mudam de ciscar. A galinha não achará no chão coisa que valha: tão logo deixe uma amoreira retorcida, já irá procurar comida no terreno vizinho.
Como deve ser bom morar aqui! Aqui encontrar a quietude! Viver e ser criança neste lugar!
No campo está uma menina, ser minúsculo sob o vasto céu. Com sua mãozinha miúda, esfrega os olhos para espantar o sono. Está ali, nua, tal como Deus a criou, ao sol que, no horizonte, volve para o alto seus olhares de espanto. Também os pássaros vêm de acordar e já pipilam alegremente. A menina, igual a um filhote de gente, fica ali aquentando ao sol. A manhã cai sôbre seu corpo moreno e minguado, corpo de animal tenro.
Não pensa em coisa alguma, nem se lembra de como saiu de casa. Está com sono. Dir-se-ia uma gatinha, só que uma gatinha estaria a ronronar e lavar-se. A menina não faz nada, permanece ali imóvel, sem esperança. Ou haverá esperança na campânula da puszta que se estende à aurora e se abre tôda fremente ao sol?
Uma mulher magra e sêca vai em direção ao quintal da granja. Vejam o sol já a dois côvados de altura do horizonte. Agora é um globo incandescente e todo branco. Não convida ninguém a olhar para êle!
O avental da mulher cai-lhe de um jeito engraçado. Não dá a impressão de ter engulido a maior melancia do lugar? Pois não é uma melancia o que ela dissimula assim por baixo da roupa? Teria furtado a melancia?
Seis crianças turbulentas precipitam-se para o quintal, acotovelando-se pela porta estreita.
A boa mãe de família trata delas, cuida de tôdas ao mesmo tempo. Tanta solicitude materna traduz-se no momento por uma lição de moral que ela lhes dá com voz de chôro:
– Era melhor que o diabo levasse vocês!
Dali por diante o sol nada mais tem a fazer do que medir no seu percurso as atitudes e ações humanas.
Chegado à altura da árvore copada, êle espia os dois rapagões levando cada qual uma sacola às costas; na sacola, a comida. Dirigem-se ao vinhedo, em companhia do pai, homem desagradável de olhos injetados de sangue. O homem vai puxando os animais. Há sempre o que fazer numa granja, principalmente naquela onde tem gado. Os animais precisam de plantas, as plantas precisam de foice, e a foice precisa de um homem que a maneje. Se no povoado uma felicidade existe é a de se ver cada pessoa ocupada de manhã à noite. Quem quer, encontra sempre o que fazer; quem trabalha pode contar com o pão e o vinho, vive de bom humor, e é feliz.
Os quatro menores vão à escola. Já são quatro que vão; entre êles a mais nova, para quem a mãe passa um vestido. A pequena Rózsi está furiosa de vestir aquêle vestido de fazenda grossa com um timbre no ombro, do tamanho da mão de uma criança, impressas em redondo as letras. A boa mãe examina mais uma vez a filha em seu vestido nôvo. Ainda é tão cedo que nem lhe dá vontade de falar, contentando-se em olhá-la sem ao menos recomendar: “Preste bem atenção!” No entanto alegra-se de ver a filha com vestido nôvo. Todos quatro estão prontos, já podem ir. O dia mal acaba de clarear, mas não impede que façam bem saindo logo; a escola do povoado fica a quatro quilômetros e meio, e precisam ir, pois se faltarem à aula os pais terão de pagar multa. Como é bonito ver essa animação de sêres vivos: frangos ciscam o solo entre malvas silvestres, filhotes prêtos de galinha-d’angola amontoam-se uns contra os outros na ânsia de bicar o mesmo grão, porcos grunem e gamam patos, mais longe uma vaca muge, e a pequena Rózsi no seu vestido nôvo prepara-se para ir à escola distante. Mas eis que lá adiante, saindo de trás da casa, uma sétima criança aparece: a garotinha nua, a da Liga de Assistência pública, pois a boa mãe de família, além de porcos e frangos, também cria uma menina da Liga, para arranjar um pouco de dinheiro. O Estado lhe dá oito pêngoes, por mês; na primavera e no outono manda-lhe um vestido, um par de meias, uma blusa; no inverno um capote grosso, de lã, bem sólido, e um par de borzeguins. Nestes tempos difíceis, quando está tudo tão caro, isso vem mesmo a calhar para os filhos dela. Tôdas essas coisas são boas, é preciso saber dar-lhes o devido valor: “Principalmente, não vá rasgar o vestido, hein”. Verdade é que não há nada demais. A madame da Liga deveria fornecer duas camisolas, dois pares de meias, dois capotes, e não dá mais do que um, sabe Deus o que faz do restante; na certa, guarda. para quem lhe oferece alguma coisa em troca. Mas vá a gente reclamar, e ela vem com a resposta na ponta da língua, sem nenhuma dúvida: “Não minta, a senhora recebeu o que lhe era devido!” – e acrescenta, com desembaraço: “Aliás, se a senhora insiste, eu lhe tomo a criança...” As boas mães de família vêem-se forçadas a resignar-se. Decerto melhor seria receber duas peças em vez de uma só, mas uma ainda vale mais do que nada. Quando a gente tem muitos filhos, precisa aprender a contentar-se com pouca coisa.
A menina nua da Liga olha por um momento a animação das crianças que se preparam, depois começa com sua ladainha:
– O vestido é meu. Madrasta, o vestido é meu, é o meu vestido que a senhora está pondo em Rózsi.
– Cale a bôca! Ora vejam, ela voltou para casa em vez de ir trabalhar! Essa vagabundinha, vejam só! Onde estão as fôlhas de nabo? Cale essa bôca!
Os filhos que se aprontam para a escola olham com zombaria a menina da Liga, nuinha nos degraus da escada, rosto crispado de ver sumir o seu vestido, pois a pequena Rózsi acaba de enfiar o capote. Ainda é pequena demais para reconhecer o capote, mas o vestido bem que reconhece, Deus sabe como. Há de reconhecê-lo pelo timbre, o carimbo da Liga, que a lavagem ainda não apagou inteiramente.



PublisherEditôra Civilização Brasileira
Source of the quotationp. 1-4.

minimap