This website is using cookies

We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies on this website. 

Holan, Vladimír: Nacht mit Hamlet (Noc s Hamletem in German)

Portre of Holan, Vladimír

Noc s Hamletem (Czech)

Přes zeď se přehýbala zeleň
a vrhala v cestu hloh své zvědavosti.
Okno otevřelo vítr, který průvanil:
To vaše dění mnoho je a není,
však dění s bytím: zázrak k závidění!
Noc kouřila dějiny, jedla smažená křidýlka
uřezaná z kotníků Merkura
a zapíjela to
potem varhaníka u Svaté Tragédie...
„Jen když se smíříš se smrtí,“ řekl Hamlet,
„pochopíš, že všechno pod sluncem je skutečně nové...
Naše tělo není plátěný hangár,
jehož plátno by bylo na ústřižky...
Ale naše podvědomí chytračí... I když snad nezištně
dáváme almužnu, sobě prospíváme!
Tak také soulož z omylu... Ale ne!
Tápající pohlaví vztahů nemůže u lidí nic
než býti v nich bez nich... Jenomže
játra milování leží v hříchu.
Tak si připomeneš podle napětí
tělesného zneuctění i trest ducha...
Není nám dobře ani u spících,
neboť nevíme, kde se zastaví,
zatímco my jsme utkvěli...
Pováží-li člověk, jak náhle těžká je kočka,
když je mrtvá, zatímco někdo
vydrží po celý den střílet vrabce!...
Ale ano, je stud muže a je stud ženy.
Muž nemůže už ani vidět vatu.
A žena? Za sucha sotva zrozená,
už pochlebuje lijáku...“

Po chvíli Hamlet dodal: „To dětem nikdy nestačí odpověď...
Hrajou si například se skříní tajemství
a odnesou nakonec ten její klíč do sebe.
Nebo stůňou a tajně otvírají dopisy
vězněného básníka, který si v žaláři
platíval zvláštní světničku jen tím,
že dopis otevřely právě ony...
Nebo stůňou a vidí ve snách ohnivý sloup
a křičí: to je prut, žíla boží!

Nebo stůňou a nejde jim z mysli
ta ustavičná ruční práce žen,
která jako by chtěla ohřát právě je,
zapřísti muže nebo ucpat sebe...
Nebo jsou zdrávy! Vzácná to chvíle,
kdy se zdá, že ukrojený chléb není nikoho...
To potom vyjdou třeba ze stodoly
a bezděky rozšlápnou poslední zrno z loňské úrody,
aby hned nato byly pokoušeny ještě jaksi navíc
nasadit na lebku ohně zlatou paruku stohu...
Jsou plny života jako kůň,
který cítí jezdce ne jako cizí bytost,
ale jako svoji myšlenku... Jásají, křičí,
jsou spolu už rok a nelitují toho,
mají mocný kazijed na všechno, co není zázrak –
všechny skvrny jsou jenom ty blátivé
na nových šatech, a ty se brzy vymnou...
Děti! Už nalezly pravá jména, jen vyslovit je nyní!“

...

Ano, řekl jsem, ale kde byly ty vaše ruce,
když jste v Tuileriích tlachal s Robespierrem,
zda také šibenice se má pokřtít
(a ona se pak křtila!) -
kde byly ty vaše ruce, ne-li tam,
kde se nosí mozek nad kloboukem,
kde byly ty vaše pyšné ruce, že nikdy
nemohlo dojít k vstavování koruny
na hlavu Poézie,
kde byly ty vaše ruce, že to nezůstalo
ani v rukopise, ba ani
v posmrtném vydání pro nezrozené-nečtoucí?

„Kif, šira, fasah, sibsi,
diamba, daša, hajum, rumba, mori?“...
Co jste to mumlal? zeptal jsem se.
„Ale to je jen několik názvů pro hašiš,“
řekl Hamlet a pokračoval:
„Kdysi jsem pravil kterési: Přijďte, pohoupáme se,
mám matrace vycpané vlasy ostříhaných jeptišek
a bydlím v pátém patře...
Přijdu, řekla. Ale když se octla před mým domem,
nevěděla, jak vyběhnout po schodech.
Byla to nevěstka ze stepi...

Nevím, ale ironie neumírá z lásky k tragédii...
Tragický není Odysseus, ale Aiax; ne David, ale Saul;
ne Faust, ale Mefisto... A přede mnou,
přede mnou byl jen Alkibiadés, opilý Alkibiadés
v barvě šafránové, v barvě úzkosti...“

Začalo svítat. Hamlet řekl: „Úsvit-kurva!
Ale časově se mi zdá, že je příliš velká...“
Řekl jsem: To proto, že na ni myslíte!
Řekl: „Snad?“
Řekl jsem: Chcete-li,
pustím vám stmívačky,
jenomže do prostoru,
a to ještě vámi nestřeženým pohybem...
Řekl: „Všechno, jenom ne člověka
v záblesku přírody! Ten už našel
svou scénu, a to mne nezajímá...“

Ale to se už rozednilo... Hamletovo pravé oko vystouplo,
když úsvit vhodil do jeho levého víčka
kopec na obzoru, kde pár balvanů
usilovalo o navrácení celého hradu...

„Nedávno,“ řekl Hamlet, „byl jsem s několika mladými
u stárnoucího Shakespeara v Elsinoru...
Četl nám své verše... Kouřili jsme je,
pili je a chválili je, byli jsme upřímní,
vyznávali jsme mu lásku, toužili slyšet další,
a když pak s námi hovořil o knihách,
slavili jsme ho jako bibliotekáře samého Boha –
ale on se nikdy nedozvěděl, co jsme říkali,
když jsme potom vešli do ulic z casa del poeta trágico...

Ovšem, ani nevědomost neznamená štěstí...
Ale báseň je dar!“



Nacht mit Hamlet (German)

Über die mauer neigte sich grün
und warf in den weg den weißdorn seiner neugier.
Das fenster öffnete den wind, der durchzog:
Ja, euer tun ist viel und auch bescheiden,
doch tun und sein: ein wunder zum beneiden!

Die nacht rauchte geschichte, aß gebratene flügel,
abgeschnitten von den fersen des Merkur,
und trank dazu
den schweiß des orgelspielers bei der heiligen Tragödie...
„Nur wenn du mit dem tod dich aussöhnst“, sagte Hamlet,
„wirst du begreifen, daß alles unter der sonne wahrhaftig neu ist...
Unser körper ist kein leinenhangar,
dessen leinen auf punkte wäre...
Doch unser unterbewußtsein handelt schlau... Auch wenn wir vielleicht selbstlos
almosen geben, wir nützen uns selbst!
So auch der beischlaf aus irrtum... Aber nein!
Das tastende geschlecht der beziehungen vermag bei den menschen nichts,
als in ihnen ohne sie zu sein... Nur dass
die leber des liebens in der sünde liegt.
So entsinnst du dich nach der spannung
des körperlichen entwürdigtseins auch der strafe des geistes...
Nicht einmal bei schlafenden ist uns wohl,
denn wir wissen nicht, wo sie innehalten werden,
während wir stecken blieben...
Bedenkt man, wie die katze plötzlich schwer ist,
wenn sie tot ist, während jemand
es aushält, den ganzen tag spatzen zu schießen!...
Ach ja, es gibt die scham des mannes und die scham der frau.
Der mann kann watte nicht einmal mehr sehen.
Und die frau? Ins trockene kaum geboren,
schmeichelt sie schon dem platzregen...“

Nach einer weile sagte Hamlet: „Nie genügt den kindern eine antwort...
Sie spielen beispielsweise mit dem Schrank des geheimnisses
und tragen seinen schlüssel dann in sich hinein.
Oder sie sind krank und öffnen heimlich briefe
eines inhaftierten dichters, der im zuchthaus
eine kleine sonderkammer sich nur damit zahlte,
daß eben sie den brief erbrachen...
Oder sie sind krank und sehn in träumen eine feuersäule,
und sie schreien: das ist eine rute, eine gottesvene!
Oder sie sind krank, und ihnen geht die handarbeit,
die ewige der frauen, nicht aus dem sinn,
als ob sie wünsche, eben sie zu wärmen,
männer zu umgarnen oder sich selbst zu verstopfen...
Oder sie sind gesund! Ein seltener augenblick,
da es scheint, alles aufgeschnittene brot gehöre niemandem...
Da kommen sie dann meinetwegen aus der scheune
und zertreten ungewollt das letzte korn der vorjährigen ernte,
um sogleich noch irgendwie versucht zu sein,
auf den Schädel des feuers die goldne Perücke des schobers zu setzen...
Voller leben sind sie wie das roß,
das den reiter nicht als fremdes wesen spürt,
sondern als eignen gedanken... Sie jubeln, schreien,
sie sind bereits ein jahr zusammen und bereuen es nicht,
mit starkem gegengift versehen gegen alles, das kein wunder ist –
alle flecken sind der dreck nur
auf den neuen kleidern, und der wird bald herausgerieben sein...
Kinder! Sie fanden schon die rechten namen, nur sie aussprechen jetzt!“

***

Ja, sagte ich, doch wo waren Ihre hände,
als Sie in den Tuilerien mit Robespierre tratschten,
ob man auch den galgen taufen solle
(und er wurde dann getauft!) -
wo waren Ihre bände, wenn nicht dort,
wo das hirn man überm hut trägt,
wo waren Ihre stolzen hände, daß es nie
zur krönung kommen konnte
der Poesie,
wo waren Ihre hände, daß das nicht blieb,
nicht einmal in einer handschrill, ja, nicht einmal
in einer postumen ausgabe für ungeborenen-analphabeten?

„Kif, schira, fasah, sibsi,
diamba, dascha, hajum, riamba, mori!“...
Was murmelten Sie da? fragte ich.
„Ach das sind nur ein paar termini für haschisch“,
sagte Hamlet und fuhr fort:
„Einmal sagte ich zu einer: Kommen Sie, wir werden ein bißchen schaukeln,
ich hab matratzen, die sind ausgestopft mit haar geschorener nonnen,
und ich wohne im fünften stock...
Ich komme, sagte sie. Doch als sie sich vor meinem haus befand,
wußte sie nicht, wie man stufen steigt.
War’s eine nutte aus der steppe...

Ich weiß nicht, doch die ironie geht an der liebe zur tragödie nicht zugrunde...
Tragisch ist nicht Odysseus, sondern Ajax; nicht David, sondern Saul;
nicht Faust, sondern Mephisto... Und vor mir,
vor mir gab’s nur Alkibiades, den betrunkenen Alkibiades
in der farbe des safran, in der farbe der beklommenheit...“

Es begann zu grauen. Hamlet sagte: „Die hure Dämmerung!
Doch zeitlich gesehen scheint sie mir allzu groß...“
Ich sagte: Wohl deshalb, weil Sie an sie denken!“
Er sagte: „Kann sein!“
Ich sagte: Wenn Sie’s wünschen,
werde ich für Sie verdunkeln,
doch nur in den raum,
und das noch mit einer geste, die Ihnen entgehen wird...
Er sagte: „Alles, nur den menschen nicht
im aufblitzen der natur! Der fand schon

seine bühne, und mich interessiert’s nicht...“

Doch tagte es da schon... Hamlets rechtes auge trat hervor,
als das morgengrauen unters linke lid ihm
den berg am horizont warf, wo ein paar felsen sich
um rückgabe der ganzen Burg bemühten...

„Unlängst“, sagte Hamlet, „war ich mit ein paar jungen leuten
beim alternden Shakespeare in Helsingör...
Er las uns seine verse... Wir rauchten sie,
tranken sie und lobten sie, wir waren ehrlich,
gestanden ihm unsere liebe, sehnten uns nach mehr,
und schließlich, als er über Bücher mit uns sprach,
rühmten wir ihn als Gottes eigenen bibliothekar –
doch nie erfuhr er, was wir sagten,
als wir aus der casa del poeta tragico auf die straße traten...

Allerdings, auch unkenntnis bedeutet nicht glück...
Doch das gedieht ist ein geschenk!“



Source of the quotation2003, Köln: Mutabene Verlag

minimap