This website is using cookies

We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies on this website. 

Norwid, Cyprian Kamil: Chopin zongorája (Fortepian Szopena in Hungarian)

Portre of Norwid, Cyprian Kamil
Portre of Rónay György

Back to the translator

Fortepian Szopena (Polish)

Do Antoniego C...

La musique est une chose étrange!
Byron
L'arte? ... c'est l'art - et puis,Voilà tout.
Béranger

I 
Byłem u Ciebie w te dni przedostatnie
Nie docieczonego wątku -- --
-- Pełne, jak Mit,
Blade, jak świt...
-- Gdy życia koniec szepce do początku:
„Nie stargam Cię ja -- nie! -- Ja, u-wydatnię!...”

II
Byłem u Ciebie w dni te, przedostatnie,
Gdy podobniałeś -- co chwila, co chwila --
Do upuszczonej przez Orfeja liry,
W której się rzutu-moc z pieśnią przesila,
I rozmawiają ze sobą struny cztéry,
Trącając się,
Po dwie -- po dwie --
I szemrząc z cicha:
„Zacząłże on
Uderzać w ton?...
Czy taki Mistrz!... że gra... choć -- odpycha?...”

III
Byłem u Ciebie w te dni, Fryderyku!
Którego ręka... dla swojej białości
Alabastrowej -- i wzięcia -- i szyku --
I chwiejnych dotknięć jak strusiowe pióro --
Mięszała mi się w oczach z klawiaturą
Z słoniowej kości...
I byłeś jako owa postać, którą
Z marmurów łona,
Niźli je kuto,
Odejma dłuto
Geniuszu -- wiecznego Pigmaliona!

IV
A w tym, coś grał -- I co? zmówił ton -- I co? powié,
Choć inaczej się echa ustroją,
Niż gdy błogosławiłeś sam ręką Swoją
Wszelkiemu akordowi --
A w tym, coś grał: taka była prostota
Doskonałości Peryklejskiej,
Jakby starożytna która Cnota,
W dom modrzewiowy wiejski
Wchodząc, rzekła do siebie:
„Odrodziłam się w niebie
I stały mi się arfą -- wrota,
Wstęgą -- ścieżka...
Hostię -- przez blade widzę zboże...
Emanuel już mieszka
Na Taborze!”

V
I była w tym Polska, od zenitu
Wszechdoskonałości dziejów
Wzięta, tęczą zachwytu -- --
Polska -- przemienionych kołodziejów!
Taż sama, zgoła,
Złoto-pszczoła!...
(Poznał-ci-że bym ją -- na krańcach bytu!...)

VI
I -- oto -- pieśń skończyłeś -- -- I już więcéj
Nie oglądam Cię -- -- jedno -- słyszę:
Coś?... jakby spór dziecięcy -- --
-- A to jeszcze kłócą się klawisze
O niedośpiewaną chęć:
I trącając się z cicha,
Po ośm -- po pięć --
Szemrzą: „Począłże grać? Czy nas odpycha??...”

VII
O Ty! Co jesteś Miłości-profilem
Któremu na imię Dopełnienie:
Te -- co w Sztuce mianują stylem,
Iż przenika pieśń, kształci kamienie...
O! Ty -- co się w Dziejach zowiesz Erą,
Gdzie zaś ani historii zenit jest,
Zwiesz się razem: Duchem i Literą,
I „Consummatum est”...
O! Ty -- Doskonałe-wypełnienie,
Jakikolwiek jest Twój, I gdzie?... znak...
Czy w Fidiasu? Dawidzie? Czy w Szopenie?
Czy w Eschylesowej scenie?...
Zawsze -- zemści się na tobie: BRAK!...
-- Piętnem globu tego -- niedostatek:
Dopełnienie?... go boli!...
On -- rozpoczynać woli
I woli wyrzucać wciąż przed się -- zadatek!
-- Kłos?... gdy dojrzał jak złoty kometa,
Ledwo że go wiew ruszy,
Deszcz pszenicznych ziarn prószy,
Sama go doskonałość rozmieta...

VIII
Oto -- patrz, Fryderyku!... to -- Warszawa:
Pod rozpłomienioną gwiazdą
Dziwnie jaskrawa -- --
-- Patrz, organy u Fary; patrz! Twoje gniazdo:
Owdzie -- patrycjalne domy stare
Jak Pospolita-rzecz,
Bruki placów głuche I szare,
I Zygmuntowy w chmurze miecz.

IX
Patrz!... z zaułków w zaułki
Kaukaskie się konie rwą
Jak przed burzą jaskółki,
Wyśmigając przed pułki,
Po sto -- po sto -- --
-- Gmach zajął się ogniem, przygasł znów,
Zapłonął znów -- -- I oto -- pod ścianę
Widzę czoła ożałobionych wdów
Kolbami pchane -- --
I znów widzę, acz dymem oślepian,
Jak przez ganku kolumny
Sprzęt podobny do trumny
Wydźwigają... runął... runął -- twój fortepian!

X
Ten!... co Polskę głosił, od zenitu
Wszechdoskonałości Dziejów
Wziętą, hymnem zachwytu -- --
Polskę -- przemienionych kołodziejów;
Ten sam -- runął -- na bruki z granitu!
-- I oto: jak zacna myśl człowieka,
Poterany jest gniewami ludzi,
Lub jak -- od wieka
Wieków -- wszystko, co zbudzi!
I -- oto -- jak ciało Orfeja,
Tysiąc Pasyj rozdziera go w części;
A każda wyje: „Nie ja!...
Nie ja” -- zębami chrzęści -- --
Lecz Ty? -- lecz ja? -- uderzmy w sądne pienie,
Nawołując: „Ciesz się, późny wnuku!...
Jękły-- głuche kamienie:
Ideał -- sięgnął bruku” -- --



Chopin zongorája (Hungarian)

A zene kölönös dolog!
Byron

Művészet? Az! És semmi több.
Béranger

I.

Nálad voltam végnapjain a rejtett
fonálnak - mítoszi módra
súlyos napok,
hajnal-fakók,
míg a kezdetnek a vég azt susogja:
"Nem téplek szét - nem! - inkább kiemellek!"

II.

Véged előtt ott voltam ágyad mellett:
hasonlóbb lettél minden pillanattal
a lanthoz, melyet Orpheus elejtett,
s hullta ereje vetekszik a dallal;
és a négy hús most beszélgetni kezdett,
egymást lágyan
ajzva, párban
bongva rebegtek:
"Ő pedz ilyen
dalt hirtelen?...
Mesterként úgy is zenél, ha elvet?"

III.

Ott voltam végső napjaidban nálad,
Fryderyk! - szemem előtt alabástrom
kezed vonzása, kecses íve, fáradt,
strucctoll-lengeteg érintése egyre
az elefántcsont billentyűkkel egybe-
mosódott fájón...
Szobor voltát így, kit a márvány keble
szült: létadáskor
a véső testét
előbb elvették
a Géniusz ős Pygmalionjától!

IV.

Amin játszottál, és amit a hangok mondtak
s mondani fognak, bár másképpen szól
visszhangjuk, mint mikor kezed adott egykor
áldást minden akkordnak -
amit játszottál, hellászi tökélyre
vitte egyszerüséged bája,
mintha az ókor egyik erénye
egy falusi faházba
lépve szólna szivében:
"Megújultam az égben:
a kapu hárfa lett, ösvénye
szallag immár...
Búza szinében Ostya tüzel...
A Táboron lakik már
Emmanuel!"

V.

S benne volt Lengyelhon, történelme
zenitjétől szivárványba
ölelve és emelve -
hajdanvolt Kerékgyártók hazája!
Egy örökké,
arany és méh...
(Ráismernék a léten túl is erre!...)

VI.

Dalodnak immár vége - sose látlak -,
legföljebb néha azt hallom csak:
mint gyermekek, vitáznak
a billentyűk - csak azok cívódnak
holt vágyukon, s csöndesen
kocódva így rebegnek
nyolcan-öten:
"Eltaszított tán? Vagy játszani kezdett?"

VII.

Ó, ki orcája vagy a Szeretetnek,
Beteljesedés, mit a művészet
honában Stílusnak neveznek,
s tőle kap formát kő, lelket ének...
ki Korszaka vagy Történelmünknek,
s hol nincs zenitje a Történetnek,
hívnak Szellemnek, hívnak Betűnek,
s Concummatum est-nek...
Ó! te... tökélye a Teljességnek,
bárkiben, bárhol lássák jeled,
Pheidiász, Dávid, Chopin szemében,
Aikszhülosz jelenetében:
a Hiány mindig tőrt vet neked.
A Föld bélyege: fogyatékosság;
fáj neki a teljesség;
csak kezdeni szeret, szép
bőséggel dobálva szerte foglalóját.

Arany üstökös, kalász ha érett,

egyetlen fuvalástól

már hull a búzazápor:

maga a Tökély szórja a szélnek!

 

VIII.

 

Nézd, Fryderyk... ez Varsó: lángban álló

ég alatt oly fura fények

között világló -

Nézd, a Plébánia orgonája! Fészked,

a polgárházak, akár az Állam,

olyan ősöregek,

a terek aszfaltja kopáran,

s Zsigmond kardja felhők felett.

 

IX.

 

Nézd, utcáról utcára

vad kaukázusi lovak:

fecskék viharra várva,

ezredek elé vágva

villámlanak -

- Az épület ég - lángja töpped -

újra fölcsap - s a fal mentén végig

a puskatussal taszigált özvegy

nők arca rémlik - - -

Aztán látom, bár a füst eláraszt:

a tornácon koporsót

hurcolnak a poroszlók -

cipelik - lezuhan - a te zongorád az!

 

X.

 

Az zengte Lengyelhont, történelme

zenitjétől szivárványba

burkolva és ölelve,

volt Kerékgyártók földjét az áldta,

s most az zuhant a gránit kövekre!

- Az ember bőszen tördeli, rontja,

mint inden nemes elgondolást itt,

századok óta

mindent, ami csak ébreszt vagy lázít;

s mint Orpheusz testét, dühödten

ezer szenvedély tépi darabra;

mind: "Nem én!" - hörgi közben,

"Nem!" - s fogát csikorgatja - -

Hát te? Hát én? Zúgjon itéletének:

"Örvendj, késő kor! Sír a kő keble:

ím az eszmék elértek

az utcakövezetre!"



Source of the quotationhttp://csicsada.freeblog.hu

minimap