Levél Arany Jánoshoz (Hungarian)
Meghaltál-e? vagy a kezedet görcs bántja, imádott Jankóm, vagy feledéd végkép, hogy létezem én is? Vagy mi az ördög lelt?... híred sem hallja az ember. Hogyha magába fogadt az öröklét bölcseje, a sír: Akkor béke veled, legyenek szép álmaid ott lenn, Feddő kérdésem nem fogja zavarni nyugalmad, Hogy mi okért hallgatsz? mért késel szólni levélben? Hogyha pedig görcs bánt, menj a patikába, s iparkodj Meggyógyulni, fiam, s aztán írj rögtön, azonnal. S ha feledél engem? ha barátod volna feledve? Dejsz ugy, öcsém, vessz meg, kívánom tiszta szivembül. Te mikoron nevedet keblem mélyébe leírtad, Mit tettél, tudod azt? gránitsziklába acéllal Vágtál életen át múlás nélkűli betűket; Hát én? én nevemet karcoltam volna homokba, Melyet, névvel együtt, egy hó szellője is elfúj? Megköszönöm, ha netán így van... no de elhiszem inkább, Hogy rosz verseim is vannak, mint hogy te feledtél. Lomha vagy, itt a bibéd; restelsz, mit jó magam, írni. Kérlek, hagyd nekem a restséget, légy te serényebb, Lásd, nekem úgy illik, (s oly jólesik!) úgye lemondasz Róla, ha én kérlek! - Hah, máris látlak ugorni, Mint ragadod nyakon a tollat, mint vágod az orrát A tintába, miként huzod a sok hosszu barázdát A papiron, ringy-rongy eszméket vetve beléjök... Mert ne is írj inkább, hogysem bölcs gondolatokkal Terheld meg leveled s gyomrom, mert semmi bolondabb Nincsen, mint az okos levelek, s én iszonyuképen Irtózom tőlök; tán mert én nem tudok olyat Kompónálni, azért. Ez meglehet. Ámde hogy úgy van, Esküszöm erre neked túróstésztára, dohányra És mindenfélére, mi csak szent s kedves előttem. - Drága komámasszony, kegyedet kérem meg alássan, Üsse agyon férjét és szidja meg istenesen, ha Még ezután sem fog nekem írni az illyen-amollyan. Írjon mindenről hosszan, de kivált, ha kegyedről Ír röviden, haragunni fogok majd hosszu haraggal. El ne feledje a barna Lacit s a szőke Julist, e Kedves gyermekeket. Hát a kert hogy van, amelynek Rózsáin szemeim sokszor függének, amíg a Messzeröpűlt lélek hívemhez vitte szerelmét? És a csonka torony, mely a harcoknak utána Most szomorún hallgat gyér fű-koszorúzta fejével, S várja jövendőjét, mely lábát ráteszi, s akkor Összeomol, mint a koldús, ha kikapja kezéből A mankót a halál... áll még a gólya fölötte, Méla merengéssel nézvén a messze vidékbe? Mindenről akarok, mi nekem kedves vala, tudni. Jártam azóta dicső szép tájakon, ámde tiétek Mindig eszemben volt, bár nincs mit rajta csodálni; A veletek töltött kor tette szivembe örökké. S jártam azóta magas fényes paloták körül, ahol Minden, minden nagy; gazdáik lelke kicsiny csak... Akkor eszembe jutott alacsony hajlékotok, ebben Mind kicsinyecske, de a gazdának lelke nagy és szép! - Ejnye, mi a fene lelt engem, hogy szembe dicsérek? Most veszem észre, hohó! mind, amit mondtam, hazugság, Csúnya hazugság volt. Le akartam csak kenyerezni A nótáros urat, hogy... hogy... majd beszerezzen Bakternek vagy kondásnak falujába, ha e szép Hívatalok valamelyike meg fog ürűlni idővel. Hja, nekem is hozzá kell látnom végre, barátom. Házasodom, tudod azt, s tudod azt is, hogy jövedelmet Dús uradalmam nem hullat zsebeimbe, mióta Századik édesapám eladá vagy meg se’ szerezte. S így az eléléshez nincsen mód, nincs! hivatal kell. Meghajtom fejemet, szépen mosolyogni tanúlok, Nyájas szófogadás, kígyó-csúszásu hizelgés Lesz kenyerem (s zsíros kenyerem)... hah, lesz a kutyának, Nem pedig énnékem! pusztán a gondolat is már Lángfelhőket idéz véres szemeimnek elébe, És szívem tombol, mint a harmadfü csikó, ha A pányvás kötelet legelőször dobja nyakába A pásztor, hogy a ménesből kocsirúdho’ vezesse. Nem a tehertől fél, amelyet húznia kell majd, Nem! hanem a hámtól, mely korlátozza futását. És amit így elveszt, azt nem pótolja sem abrak, Sem pedig a ragyogó szerszám. Mit néki az étel S a hiu fény! megelégszik ő a pusztai gyeppel, Bármi sovány, s a záporesők szabad égnek alatta Verhetik oldalait s a bozót hadd tépje sörényét, Csak szabadon járjon, csak kergethesse tüzében A sivatag viharát s a villám sárga kigyóit - - Isten hozzátok! lelkem múlatni szeretne Még veletek, kedves hiveim, de az elragadó szél Képzeletem százrétü vitorlájába beléfújt, Szétszakad a horgony, fut gályám, elmarad a part, S ringat habkarján a látkör nélküli tenger, És mig az orkán zúg, s a felhők dörgenek, én a Lant idegébe kapok, s vad tűzzel zengi el ajkam Harsány himnuszodat, százszorszent égi szabadság! 1847 |
Letero al Johano Arany (Esperanto)
Mortis vi, aŭ spasmo
kaptis vian manon, ho adorata Janĉjo, aŭ vi jam forgesis tute, ke ankaŭ mi ekzistas? Se englutis vin lulilo de l' eterno, la tombo muta, pacon al vi, vin ne ĝenos en trankvil' la demand' riproĉa, kial vi silentas, kial tardas vi paroli letere. Kaj, se spasmo vin turmentas, iru, fiĉjo, en l' apotekon, penu resaniĝi, poste skribu tuj kaj haste kaj urĝe. Sed se vi forgesus min, se forgesiĝis via amiko, nu, baptano, tiam krevu, mi el pura koro deziras. Ĉu vi scias, kiam vian nomon en mia kor' vi ĉizis, kion faris vi? Per ŝtalo sur granita roko vi skribis la literojn, dum la tuta vivo neniam forviŝeblajn. Kaj mi? Ĉu mi nomon mian skrapis en la sablo facila, kiun kune kun la nomo blovas for venteto monata? Ho, se tiel estas, dankon! Tamen kredas mi pli volonte, ke mi verkas aĉajn versojn, ol ke vi povus min forgesi Pigro, jen la febla punkto! Vi bradipas skribi, simile min mem. Mi vin petas, lasu al mi la pigron, pli fervoru! Vidu, ĝi al mi konvenas, (kaj plaĉegas!), sed vi rezignos ĝin, se vin mi petas, ĉu ne? — Ha, mi vidas jam, ke vi saltas, kaptas ĉe la kol' la plumon, puŝas ĝian nazon en inkon, mi jam vidas, kiel sulkojn longajn multajn sur la papero vi tiradas, ĝin semante plena per fatrasaj ideoj. Ĉar prefere eĉ ne skribu, ol ke vi ŝarĝu per saĝaĵoj la leteron kaj stomakon mian, ĉar nenio ja estas pli freneza ol leteroj saĝaj, kaj mi terure ilin abomenas, eble tial, ke mi mem ne kapablas tiajn komponadi, povas esti. Sed pri tio, ke tiel estas, jen mi ĵuras je nudeloj kazeitaj kaj je tabako kaj je ĉio, kio estas al mi kara, sankta kaj inda. Baptanino, vian karan moŝton petas nun mi humile, vi mortbatu vian edzon kaj prisakru poste lin akre, se li eĉ de nun ne skribos al mi, tiu ajna kaj ajna. Li pri ĉio skribu longe, sed precipe se li mallonge skribos pri vi, mi koleros ege kaj kun longa kolero. Ne forgesu li pri l' bruna Laĉjo kaj pri l' blonda Julinjo, infanetoj ĉarmaj. Nu, kaj kio do pri la ĝardeneto, kies rozoj ofte paŝtis al mi l' okulojn, dum l' animo portis, al lontan' flugante, sian amon al mia kara? Kaj pri la ruina turo, kiu triste post la bataloj nun silentas kun la krono maldensherba sur sia kapo, atendante la futuron ĝin tretontan: kaj ĝi defalos tiam, kiel almozulo, se el lia mano la morto kaptis for la lambastonon... ĉu l' cikonio do ankoraŭ staras sur ĝi, rigardante reve tra l' region' lontana? Jes, pri ĉio, kio estas al mi kara, scii mi volas. Mi de tiam iris lokojn glore belajn, sed mi memoris ĉiam pri la via, kvankam tie nenio admirinda; tempoj kune pasigitaj en la koro ĝin eternigis. Mi palacojn altajn brilajn ĉirkaŭiris, kie ja ĉio estis granda, sed malgranda estis la anim' de la mastroj, kaj memoris mi pri via domo malalta, kie ĉio estis eta, sed l' animo de la mastroj granda, belega.— Ej do, peston, kio al mi, ke vin vidalvide mi laŭdas? Nun ja mi rimarkas, ho ha! ĉio dirita nur mensogo estis, nur mensogo turpa por subaĉeto de l' sinjoro notario, ke... ke... ke li min dungigi afablu, kiel noktgardiston aŭ porkiston en la vilaĝo, se vakanta estos tie kun la tempo unu el ĉi belaj oficoj. Aj, amiko, nun klopodi jam serioze mi devas fine, mi edziĝos ja, vi scias, kaj vi scias same, ke al mi en la poŝon ne faligas renton mia bien', de kiam mia centa pra-praavo vendis ĝin, aŭ eĉ ne akiris. Mankas do la vivrimedoj, mankas, jes, necesas ofico. Mi ekklinos mian kapon, kaj mi lernos bele rideti, per afabla obeemo, serpentglita flato mi gajnos mian panon (kaj eĉ panon grasan)... ha, ĝin gajnu la hundo tiamaniere kaj ne mi, jam eĉ la nura ideo flamonubojn aperigas al mi antaŭ l' sangaj okuloj, prancas mia koro, kiel ĉevalido, se l' ĉevalisto ĵetas al ĝi ŝnuromaŝon sur la kolon unuafoje; ĝi ne de la ŝarĝo timas, kiun treni de nun ĝi devos, ho ne, sed de l' brido, kiu baros al li liberan flugon; kaj, kion ĝi tiel perdas, tion nek la furaĝ' kompensas, nek la brila jungilaro. Kio estas al ĝi la manĝo kaj la vanta bril'! Kontenta estas ĝi pri la herbo stepa, kiel ajn ĝi magras. Frapu ja pluvegoj al ĝi la flankojn sub ĉiel' libera, kaj la vepro ŝiru la kolhararon, nur libere ĝi iradu, nur en fajro ĝi kuru vete kun la stepa uragano, kun serpento flava de fulmoj... Nun adiaŭ jam! Ankoraŭ volus mia anim' sin distri inter vi, ho miaj karaj, sed la vento kuntreneganta blovis jam al la centfalda velo de mia fantazio, disŝiriĝis ankro, kuras barko, restas post mi la bordo, kaj min per ŝaŭmbrakoj siaj lulas maro senhorizonta. Kaj dum muĝas la tempesto, tondras nuboj, jen, la liuton' mi ekfrapas, kaj la lipoj kun sovaĝa fajro sonoras vian himnon, vi ĉiela, vi centfoje sankta libero.
Source of the quotation | http://www.freeweb.hu |
|