This website is using cookies

We use cookies to ensure that we give you the best experience on our website. If you continue without changing your settings, we'll assume that you are happy to receive all cookies on this website. 

Pankovčín, Václav: Głowa w walizce (Hlava v kufri in Polish)

Portre of Pankovčín, Václav

Hlava v kufri (Slovak)

V policajných archivoch je dodnes rieobjasnený prípad ľudskej hlavy v kufri. Nikdy sa nezistilo, kto bola obeť a kto bol vrahom. Jediný dókazový materiál — hnedý kufor, v ktorom bol lovecký nôž, asi kilo a pol starších čísel denníka Smena a hlava chlapa zabalená v dvoch uterákoch, záhadným spósobom zmizol priamo z budovy polície.

Hlavu v kufri našiel tulák vyberajúci kontajnery na Kukučínovej ulici v Bratislave. Kufor bol ešte zachovalý, vyzeral takmer ako nový. Pri troche šťastia by ho tulák mohol predať za celkom slušné peniaze. Za päťsto korún určite, ale najmenej za dvesto, odhadoval. Kufor však nebol prázdny, a tak tulák rýchlo povyberal z ostatných smetiakov kartóny, noviny, fľaše a handry, uložil to všetko na káričku a sadol si do chládku, že sa pozrie, čo v kufri je. Možno tam budú cennosti alebo dokonca peniaze.
Na kufri nebola menovka ani adresa a tulák rozmýšľal, či by ho vrátil, keby tam bola. Ale asi nie. Možno vnútri budú doklady: tie vráti alebo ich pošle poštou: aby človek, čo ho stratil, nemusel všetko vybavovať znova. Nechá si len šaty, cennosti a peniaze, ak tam budú. A možno sa nájde aj nejaká fľaša. Ten, čo ho stratil, iste niekam alebo odniekiaľ cestoval, pravdepodobne sa opil v krčme U Patkoša, potom si sadol na lavičku a zabudol kufor a niekto ten kufor hodil do smetí – aj keď, načo by ho vyhadzoval? Ale ľudia sú všelijakí, uvažoval tulák.
Kufor bol hnedý, kožený, s remeňom uprostred a so zipsom po obvode. Tulák bol nedočkavý: rýchlo rozopol remeň a už ho chcel rozzipsovať, keď zbadal iného tuláka. Veľmi dobre ho poznal: bol to Gaučo, chlapík, čo si uzurpoval právo na Vajnorskú a Kukučínovu a neznášal, keď mu niekto liezol do rajónu. Gaučo by aj zabil, keby niekoho prichytil vyberať svoje kontajnery.
Tulák rýchlo hódil kufor na káričku a tak, aby ho Gaučo nezbadal, sa odplížil cez park a popri stánkoch so zeleninou cez koľaje, kde sa ešte raz otočil, aby sa presvedčil, či ho Gaučo nesleduje: nevidel ho. Hrabal sa v kontajneroch a tulák si škodoradostne predstavil, ako bude zúriť, keď zistí, že mu niekto vyraboval kontajnery v rajóne.
Tulák potom prešiel na Račiansku, kde bolo vyberanie kontajnerov bezpečnejšie: tu si nikto nerobil nároky na odpadky. Kto prišiel skôr, ten brat. Zaparkoval vozík na chodníku, vytiahol igelitku s fľašami a šiel ich predať do potravín. Kým čakal v rade, poškuľoval na kufor, ktorý si priam žiadal, aby ho niekto len tak vzal a odišiel s ním, ale pri káričke sa nepristavil nikto z okoloidúcich: boli to slušní ľudia. Za predané fľaše si tulák kúpil pivo a ešte mu tri koruny ostali. Obišiel blok, nazrel
do niekoľkých smetných košov, kde boli len samé nepoužiteľné veci, a zastavil sa na detskom ihrisku. Sadol si na lavičku do tieňa, otvoril pivo a pozoroval hrajúce sa deti. Pivo bolo teplé a penivé, ale tulákovi to neprekážalo. Rýchlo ho vypil, trasúcimi sa rukami chytil kufor a rozzipsoval ho. V kufri boli staré noviny a niečo zabalené vo veľkej modrej osuške. Noviny dal k ostatným do vozíka a previazal ich špagátom; asi pol kila, aspoň niečo. Čo bolo zabalené v uteráku, to čitáteľ už vie, ale tulák sa to mal ešte len dozvedieť. Keď chcel konečne rozbaliť uterák, zbadal dvoch pochôdzkarov: rýchlo kufor zavrel, položil do vozíka a prikryl novinami. Policajti s rukami založenými za chrbtom sa zastavili opodiaľ, podozrievavo si ho premeriavali a niećo si hovorili. Tulák chytil vozík a chcel sa odplížiť kade ľahšie, ale jedno koleso zapadlo do praskliny v asfalte: nemohol ho vytiahnuť. V duchu si vymýšľal výhovorky: čo keď sa ho spýtajú, odkiaľ má kufor? Keď im povie, že ho našiel vyhodený v kontajneri, neuveria mu a povedia, že ho určite niekde šlohol, a potom skontrolujú obsah... Keď tam budú peniaze alebo doklady alebo dačo také... Na to sa tulák bál čo i len pomyslieť.
Policajti vykročili k nemu.
Tulák zúrivo lomcoval vozíkom sem a tam, ale koleso sa ani nepohlo.
„Dobrý deň, kontrola dokladov,“ povedal jeden z nich, malý a ryšavý strážmajster. „Môžete nám ukázať občiansky preukaz?!“
Tulák siahol do vnútorného vrecka plášťa, vytiahol čierne puzdro a z neho legitimáciu. „Mám, mám,“ zdôrazňoval, „aj trvalý pobyt mám potvrdený, ja som neni bezdomovec ani žebrák,“ natŕčal preukaz pred policajta a pokračoval: „Môžete sa presvedčiť, tuto neďaleko bývam. Dôchodca som, zberom papiera si privyrábam...“
Ryšavý policajt sa na neho pochybovačne díval, ale kolega mu povedal, aby nechali chudáka starého na pokoji. Potom chytili káričku a uvoľnili koleso z diery v asfalte.
„Počkajte!“ povedal ryšavý, keď tulák odchádzal. „Čo je v tom kufri?“
Tulákovi sa zatriasla brada. Premáhajúc sa, aby nič nepoznali, povedal: „Starć handry do zberu. Chcete sa pozrieť?“
„Staré handry v novom kufri?“
„Nechaj ho,“ povedal druhý policajt kolegovi. „A vy choďte! A nieže narobíte bordel okolo kontajnerov!“
Keď tulák zašiel za krovie, poriadne pridal do kroku: keby si to náhodou chceli rozmyslieť, ale policajti sa pobrali opačným smerom. Len čo zmiżli z dohľadu, odbočil medzi stromy, tam si sadol na zem, poobzéral sa, či ho nikto nevidí, a rýchlo otvoril kufor.
A rozbalil uterák. Pod ním bol ešte jeden: tmavomodrý. Rozbalil aj ten a onemel od hrôzy. Vytriešťal oči na odrezanú zakrvavenú hlavu s otvorenými ústami, ktorá hľadela priamo na neho. Bola to naozajstná ľudská hlava a vedľa nej veľký lovecký nôž s kompasom na rukoväti a s krvavou čepeľou. Tulák zavrel kufor, vstal a zmätene chodil okolo. V prvej chvíli mu napadlo, že utečie, ale čo, keď ho niekto z okolitých panelákov s tým kufrom videl. Ak ho tu nechá, ten človek by sa mohol ísť pozrieť, čo v kufri je. A odtlačky prstov. Na kufri sú už predsa jeho odtlačky! Musí ho poutierať. Vzal kus handry a poutieral každé miestečko. Keď bol hotový, vložil kufor do vozíka a dobre ho poprikrýval papierom. Možno by mal zájsť na políciu a všetko ohlásiť... Ale túto myšlienku hneď zavrhol. Neuverili by mu. Ešte by ho začali podozrievať z vraždy. Nechali by ho v base, dookola vypočúvali. Zistili by, že už má dva zápisy v registri trestov – síce len drobné krádeže a jedno ublíženie na zdraví... Aha! Povedali by si policajti. Násilnícke sklony. Niet pochýb, že chlapa zavraždil on, a on by im márne vysvetľoval, že nikoho nezavraždil, ale našiel hlavu v kufri v kontajneri a že za ublíženie na zdraví sedel ešte pred dvadsiatimi rokmi, lebo sa mu vtedy nepodarilo dokázať, že to bolo neúmyselné a... Čo ste urobili s telom? pýtali by sa stále dokola. Kam ste ho dali? Kto to bol? Bola to pomsta? Prečo ste ho zavraždili? Ty sviniar, odpovedz! Je to tvoja prvá vražda? Odkiaľ máš loveckú dýku? Je tvoja? Kde a komu si ju ukradol? Neukradol? Tak v ktorom obchode si ju kúpil? A odkiaľ si mal peniaze? Hovor, ty skurvenec!!! Tak na neho bude revat ten policajt, čo búde akože zlý. Druhý – akože dobrý – povie tomu zlému, aby šiel vedľa, že on výsluch dokončí. Ponúkne ho kávou a cigaretou a ospravedlňujúco povie: Prepáčte, pán Šoltés... (Tulák sa volal Šoltés.) Môj kolega je tak trochu nervák, ale on to nemyslí zle. Tak vy ste, pán Šoltés, našli tú hlavu v kontajneri... Nie, povie tulák. Ja som našiel kufor. Hlava bota v tom kufri zabalená v uterákoch. A nebolo vám podozrivé, že... a tak ďalej. Donekonečna, až kým on, nešťastník, z tých otázok úplne nezblbne a neprizná sa k brutálnej vražde jemu úplne neznámeho človeka.
Po týchto úvahách myšlienku, že odnesie kufor na políciu, zavrhol. Nevedel, čo si počať. Napadlo mu, že sa na to jednoducho vykašle, položí kufor ku kontajnerom, nech si ho vezme niekto iný. Vyšiel z parčíka naspäť na chodník a zamieril k najbližším smetiakom. Tam – akoby nić – položil kufor na zem a začal sa prehrabávať v odpadkoch. Roztriedil noviny a kartóny a handry, poukladal to všetko na vozík a pobral sa (nenápadne) preč. Zdalo sa, že neupútal ničiu pozor
nosť, ale keď sa blížil ku koncu dlhého paneláka, počul za sebou hlas:
„Hej, vy tam!“
Tváril sa, že nepočuje alebo sa ho to netýka, ale hlas sa ozval znova, oveľa silnejšie:
„Hej, vy s tou károu!“
Tulák zahrešil popod nos, ale tentokrát sa otočil. Na balkóne pod slnečníkom medzi kvetmi sedel tlstý chlap v slamenom klobúku s cigarou v ústach.
„Ja?“ spýtal sa tulák.
„Hej, vy. Zabudli ste si kufor.“
Chcel povedať, že to nie je jeho kufor, ale uvedomil si, že chlap ho akiste videl, ako ho položil ku kontajnerom, a tak len zahundral, že ďakuje, a vrátil sa.
„Škoda by bolo takého kufra,“ povedal chlap, keď ho tulák znova naložil na vozík. „Noviny nechcete? Mám doma – no, možno aj dvadsať kíl.“
„Dnes radšej nie.“
„Ako chcete. Zastavte sa, keď pôjdete okolo, inak ich vyhodím, a zoberie to niekto iný. Ja som dajaký Šalata. Stale som doma.“
Tulák povedal, že určite príde, a tlačil káričku ďalej po Račianskej ulici. Pri internáte Mladá garda odbočil doľava, prešiel popri gara
žach a potom popod kamenný žetezničný most, až sa dostal na koľajisko. Za zákrutou pískala lokomotíva: musel sa poponáhľať, aby ho neprešla. A potom stál vedľa trate a pozoroval dlhokánsky nákladný vlak. Lokomotíva už bola za ďalšou zákrutou, a koniec ešte stale nebolo vidieť. Vtedy dostal nápad. Vytiahol kufor, podišiel bližšie a čakal, kedy prejdú otvorené vagóny. Nebolo ich veľa. Tulák sa rozohnal a z celej sity hodil kufor na vagón s uhlím. Netrafil. Kufor narazil na bočnicu, mocne sa odrazil a letel naspäť. Keď dopadol na zem, otvoril sa a hlava zabalená v uterákoch sa vykotúľala von. Rýchlo ju zdvihol a položil naspäť do kufra. Vlak odfičal.

 



PublisherL.C.A.
Source of the quotationBude to pekny pohreb
Bookpage (from–to)pp. 31-37

Głowa w walizce (Polish)

W policyjnych archiwach do dziś figuruje tajemniczy przypadek ludzkiej głowy w walizce. Nigdy nie wyjaśniono, kim była ofiara i kto był mordercą. Jedyny materiał dowodowy – brązowa walizka, w której był nóż myśliwski, około półtora kilograma starych numerów dziennika Smena i głowa mężczyzny owinięta w dwa ręczniki – w zagadkowy sposób zniknął ż budynku policji.

Głowę w walizce znalazł włóczęga grzebiący w śmietniku na ulicy Kukuczina w Bratysławie. Walizka wygłądała na prawie nową. Przy odrobinie szczęścia mógłby ją sprzedać za całkiem przyzwoite pieniądze. Może za pięćset koron, no, co najmniej za dwieście, kalkulował. Walizka nie była jednak pusta, więc szybko powybierał z pozostałych pojemników kartony, gazety, szmaty i b utelki, ułożył to wszystko na wózku i usiadł sobie w chłodnym miejscu, by sprawdzić spokojnie, co jest w środku. Może jakieś cenne rzeczy albo nawet pieniądze.
Na walizce nie było nazwiska ani adresu i włóczęga zastanawiał się, czy zwróciłby ją, gdyby tam były. Chyba raczej nie. Może wewnątrz będą dokumenty, wtedy zwróci je albo pośle pocztą, by właścicielowi zaoszczędzić kłopotów. Zostawi sobie tylko ubrania,
kosztowności i pieniądze, jeśli tam będą. A może znajdzie się i jakaś flaszka. Ten, co ją zgubił, na pewno skądś albo dokądś podróżował, prawdopodobnie spił się w knajpie U Patkosza, potem przyspał na ławce i o walizce zapomniał, i ktoś wrzucił ją do śmietnika, choć właściwie, czemu miałby to robić? Ale różni ludzie bywają, pomyślał.
Walizka była brązowa, skórzana, okolona zamkiem błyskawicznym i jeszcze ściągnięta paskiem. Szybciutko rozpiął pasek i już się brał do suwaka, gdy dostrzegł innego włóczęgę. Dobrze go znał: to był Gauczo, facet uzurpujący sobie prawo do Wajnorskiej i Kukuczinowej i nie znoszący, żeby mu wchodzono w paradę. Jak zobaczy, że ktoś grzebie w jego śmietnikach, może zabić.
Wrzucił więc walizkę na wózek i chyłkiem wycofał się do parku, a potem, już za torami, przy budkach z zieleniną, obejrzał się jeszcze dla pewności, czy tamten go nie śledzi. Z satysfakcją wyobraził sobie jego minę, gdy zorientuje się, że ktoś mu przeczyścił teren.
Potem przeszedł na Racziańską, gdzie wybieranie z pojemników było bardziej bezpieczne: tu nikt nie rościł sobie prawa do wyłączności. Kto pierwszy, ten lepszy. Zaparkował wózek na chodniku, wziął reklamówkę z flaszkami i poszedł je sprzedać do spożywczego. Stojąc w kolejce, co chwila zerkał na walizkę, która aż się prosiła, by ktoś ją zwędził. Ale przy wózku żaden z przechodniów się nie zatrzymał: to byli porządni ludzie. Za sprzedane butelki kupił sobie piwo i jeszcze trzy korony mu zostały. Obszedł blok dookoła, zajrzał do kilku śmietniczek, gdzie były tylko same bezużyteczne rzeczy i przystanął przy placu zabaw. Usiadł w cieniu na ławce, otworzył piwo i patrzył na dzieciaki. Piwo było ciepłe, ale to mu nie przeszkadzało. Szybko je wypił i trzęsącymi dłońmi otworzył suwak. W walizce były stare gazety i coś owinięte w niebieski kąpielowy ręcznik. Gazety dołożył do pozostałych na wózku i przewiązał je sznurkiem; przynajmniej pół kilo, dobre i to. Co było zawinięte w ręcznik, to już
czytelnik wie, ale on miał się dopiero przekonać. Gdy chciał już ręcznik rozłożyć, spostrzegł dwóch policjantów: szybko zamknął walizkę, położył na wózek i przykrył gazetami. Tamci z rękami założonymi za plecy przystanęli nieopodal, patrząc na niego podejrzliwie i coś do siebie mówiąc. Włóczęga już chciał się zmywać, lecz jedno z kółek wózka zakleszczyło się w szczelinie asfaltu i nie mógł go wyciągnąć. Zaczął sobie wymyślać wymówki: jeśli go zapytają, skąd ma walizkę? Jak im powie, że znalazł w kontenerze, nie uwierzą i powiedzą, że na pewno komuś ją podprowadził, a potem skontrolują zawartość...  A jak tam będą pieniądze lub dokumenty, albo coś takiego... Strach pomyśleć.
Ruszyli w jego stronę.
Włóczęga z wściekłością nadal zmagał się z wózkiem, lecz kółko ani drgnęło.
– Dzień dobry, kontrola dokumentów – powiedział jeden z nich, mały ryżawy kapral. – Możecie nam pokazać dowód?!
Włóczęga sięgnął do wewnętrznej kieszeni płaszcza, wyciągnął czarną papierośnicę, a z niej dowód. – I zameldowanie mam w porządku – nie jestem żebrakiem ani bezdomnym. Możecie sprawdzić, mieszkam niedaleko. Jestem emerytem, zbieram makulaturę i sobie dorabiam...
Rudy patrzył na niego sceptycznie, ale ten drugi powiedział, żeby dał biedakowi spokój. Potem pomogli mu uwolnić wózek.
– Poczekajcie! – powiedział rudy, gdy włóczęga odchodził. – Co jest w tej walizce?
Włóczędze aż się zatrzęsła broda. Starając się nie okazać lęku powiedział:
Stare szmaty do skupu. Chcecie zobaczyć?
– Stare szmaty w nowej walizce?
Zostaw człowieka – rzekł ten drugi. – A wy zmykajcie! I nie róbcie burdelu przy kontenerach!
Gdy minął krzaki, od razu przyśpieszył: bo a nuż się rozmyślą; lecz tamci poszli w inną stronę. Ledwie zniknęli mu z oczu, skręcił między drzewa, usiadł na ziemi, upewnił się, że go nikt nie widzi i szybko otworzył walizkę.
I rozpakował ręcznik. Pod nim był jeszcze jeden, granatowy. Rozpakował i ten – i oniemiał. Wytrzeszczał oczy na odciętą, zakrwawioną głowę z otwartymi ustami, która patrzyła dokładnie na niego. Była to najprawdziwsza ludzka głowa, a obok niej wielki myśliwski nóż z kompasem w rękojeści i z zakrwawionym ostrzem. Zamknął walizkę, wstał i zbulwersowany zaczął chodzić tam i z powrotem. W pewnej chwili pomyślał, że trzeba uciekać, ale co będzie, jeśli ktoś z okolicznych bloków widział go z tą walizką? Jak ją tu zostawi, to taki człowiek mógłby przyjść, żeby zobaczyć, co jest w środku. No i odciski palców. Na walizce są przecież jego odciski! Więc wziął szmatę i drobiazgowo przetarł walizkę. Potem włożył ją do wózka i starannie zakrył papierami. Może powinien zgłosić to na policję... Ale tę myśl szybko porzucił. Nie uwierzyliby mu. Byłby podejrzany o zbrodnię. Zamknęliby go w pudle i w kółko przesłuchiwali. Od razu by odkryli, że już dwukrotnie był notowany - co prawda tylko za drobną kradzież i za pobicie... Aha! Powiedzieliby policjanci. Skłonności do agresji. Nie ma wątpliwości, że to on faceta zamordował, i na próżno by im wyjaśniał, že nikogo nie zabił, że głowę znalazł na śmietniku, a za pobicie to siedział dwadzieścia lat temu, bo nie udało mu się wytłumaczyć, że to było niechcący... Coście zrobili z ciałem? Pytaliby nieustannie. Kto to był? To z zemsty? Czemu go zabiłeś? Odpowiadaj bydlaku! Czy to twoja pierwsza zbrodnia? Skąd masz myśliwski nóż? Komu go ukradłeś? Nie ukradłeś? To w którym sklepie go kupiłeś? I skąd miałeś na to szmal? Mów, skurwysynu!!! Tak na niego będzie wrzeszczał ten niby zły policjant. A drugi - jako że dobry - powie temu złemu, żeby poszedł do swojej kanciapy, a on przesłuchanie dokończy. Poczęstuje go kawą i papierosem i powie: Proszę wybaczyć, panie Szoltes... (Tak się włóczęga nazywał). Mój kolega jest trochę nerwowy, ale nic złego nie miał na myśli. No więc znalazł pan tę głowę w kontenerze... No, niezupełnie, odpowie mu. Ja tylko znalazłem walizkę. A głowa była w środku, owinięta w ręczniki. A nie wydało się panu podejrzane, że... i tak dalej. W nieskończoność, aż wreszcie on, nieszczęśnik, od tych pytań całkiem sfiksuje i przyzna się do brutalnego zamordowania zupełnie mu obcego człowieka.
Po takich rozważaniach odrzucił zamiar pójścia na policję. Nie wiedział, co począć. Pomyślał, że po prostu to oleje - położy walizkę przy śmietniku i niech ją sobie weźmie ktoś inny. Wyszedł spośród drzew z powrotem na chodnik i skierował się do najbliższego śmietnika. Tam - jakby nigdy nic - położył walizkę na ziemi i zaczął szperać w pojemnikach. Poselekcjonował co trzeba, poukładał na wózek i dyskretnie opuścił śmietnik. Wydawało mu się, że nieczyjej uwagi nie zwrócił, ale gdy już się zbliżał do końca długiego bloku, usłyszał za sobą głos:
- Hej, wy tam!
Udawał, że go to nie dotyczy, ale głos znów się odezwał i o wiele głośniej:
- Hej, wy, z tym wózkiem!
Włóczęga zaklął pod nosem, ale tym razem się odwrócił. Na balkonie pod parasolem, między kwiatami, siedział tłusty mężczyzna W słomkowym kapeluszu z papierosem w ustach.
– Ja? – spytał włóczęga.
- Zostawił pan walizkę.
Chciał powiedzieć, że to nie jego, ale pomyślał, że facet pewnie widział
, jak ją tam położył - więc tylko wymamrotał „dziękuję” i zawrócił.
- Szkoda by było takiej walizki - powiedział mężczyzna, gdy włóczęga znów ją położył na wózek. - Gazet pan nie chce? Mam ze
dwadzieścia kilo.
- Dziś raczej nie.
- Jak pan uważa. Ale niech pan po nie wpadnie, jak pan będzie
w pobliżu, bo inaczej wyrzucę je i weźmie ktoś innny. Nazywam się Sałata, ja zawsze jestem w domu.
Włóczęga powiedział, że na pewno przyjdzie i dalej ruszył z wóz
kiem po ulicy Racziańskiej. Przy akademiku Młoda Gwardia skręcił w lewo, przeszedł obok garaży, a potem pod kolejowym kamiennym mostem - aż znalazł się na torowisku. Zza zakrętu usłyszał gwizd lokomotywy: przyśpieszył, by go nie przejechała. A potem stał przy torze i obserwował długachny pociąg towarowy. Lokomotywa była już za następnym zakrętem, a końca jeszcze nie było widać. Wtedy wpadł na pomysł. Chwycił walizkę, podszedł trochę bliżej i czekał na odkryte wagony. Nie było ich wiele. Rozbujał walizkę i z całej siły cisnął ją na wagon z węglem. Nie trafił. Walizka odbiła się od burty. Gdy spadła na ziemię, otworzyła się, a owinięta w ręczniki głowa wytoczyła się na zewnątrz. Szybciutko ją podniósł i z powrotem włożył do walizki. Pociąg zniknął ze świstem.

 



PublisherZielona sowa
Source of the quotationStudium. Pismo o nowej literaturze, nr 6 (60) - 1 (61
Bookpage (from–to)pp. 43-47
Publication date

minimap